โดยขนบ โดยเวลา โดยวาระ และโดยอะไรก็ตาม...เมื่อเดือนธันวาคมเดินทางมาถึง แวดวงต่าง ๆ จะพากันจัดอันดับ “ยอดเยี่ยมแห่งปี” หรือ “ที่สุดของที่สุด” ส่วนจะ 5 หรือ 7 จะ 10 หรือ 20 นั้น ขี้นอยู่กับจริตและรสนิยมการจัดของสำนักต่าง ๆ

เทรนด์การจัดอันดับยอดเยี่ยมสิ้นปีนี้ นิยมมากนะครับ มันฮิตขนาดที่ว่า ไม่มีใครไม่จัด เพราะมีการจัดทุกสำนัก แถมมีการแบ่งแยกย่อย ยิบย่อย ลงไปตามการจำแนกต่าง ๆ เช่นถ้าเป็นหนัง เขาไม่จัดกันแล้ว 10 ภาพยนตร์เยี่ยมแห่งปี แต่เขาจัดแบบ... 5 หนังการ์ตูนสุดยอดที่ต้องสะสม, 7 หนังตลกที่หัวเราะตกเก้าอี้ ฯลฯ

พูดง่าย ๆ คือ ในการจัดนั้น ยังมีการแยกย่อยตระกูลหนัง ลงไปตามหมวดต่าง ๆ

ทว่าเมื่อย้อนกลับไปดูตั้งแต่มกราคม เราจะพบว่าปี 2016 มีการใช้คำว่า ที่สุดของที่สุด...ยอดเยี่ยมแบบไม่เคยมีมาก่อน...ปรากฏการณ์ของโลก...สุดยอด โดยที่คำหลังสุดมักใช้วันละ 10 ครั้ง จนน่าแปลกใจว่า จักรวาลของเราน่าจะรวมพวกจีเนียสด้านครีเอทีฟและศิลปินเอาไว้มหาศาล เพราะในทุก ๆ วัน เมื่อตื่นเช้าขึ้นมาเราสามารถจะพบผลงานด้านต่าง ๆ ที่เป็นระดับอภิระดับมาสเตอร์พีซ แบบไม่เคยมีมาก่อน แบบ Everyday

เปิดสิ่งพิมพ์ โหลดเว็บไซต์ ดูทีวี หรือฟังวิทยุ เราจึงได้ยินได้ฟังได้ดู อาการสุดยอดตลอดเวลาของเรื่องต่าง ๆ จนน่าสงสัยและมีคำถามว่า ทำไมคำว่าที่สุดของที่สุด หรือผลงานซึ่งโลกไม่เคยมีมาก่อน ถึงถูกใช้อย่างถี่ยิบ รายวันและรายเดือน?

ยิ่งกว่าไปนั้น...คำว่า “ดีที่สุดแห่งปี” “เยี่ยมสุดของปี” บางทีมันเกิดเอาตอนเดือนมกราคม กุมภาพันธ์ ซึ่งผ่านไปแค่สองเดือนเอง ถ้าคิดว่าผ่านไปแค่สองเดือน เราก็ไม่สามารถจะใช้คำว่า of The Year ได้ หรือใช้ความหมายของ “แห่งปี” ยิ่งไม่ได้ เพราะตามความหมายอย่างหลังนั้น มันต้องพิจารณาเมื่อครบปี อันนี้น่าจะเข้าใจไม่ยาก (แม้ว่าบางสำนัก จะยึดลดเอาเดือน 11 เป็นเดือนจบสิ้น คือ นับจาก November ชน November อะไรแบบนั้น)

ถ้าให้ประเมินอะไรแบบนี้ อย่าง “ฉาบฉวย” และ “กระด้าง” ผมก็จะขอฟันธงว่า มาจากอาการหยาบคายในการประเมินงานแบบเร่งรีบ เพราะถ้อยคำอะไรแบบชื่อหัวเรื่องนั้น มันมีสรรพคุณง่าย ในการกระตุก กระตุ้น ช็อกคนรับสาร ให้ต้องสนใจในสิ่งที่เขียน เพราะสังคมยุคนี้ก็ป่วย คือถ้าใช้วัฒนธรรม Clickbait เมื่อไหร่ กล่าวคือ ต้องใช้ 10 อันดับ 7 อันดับ หรือ 5 อันดับทีไร รับรองฟิน!

ก็เหมือนที่นักวิจารณ์ฝรั่งเศสคนหนึ่งเขาบอกว่า สังคมเหมือนคนเล่นเกมที่ต้องการการถูกกระแทก ให้สะดุ้ง ต่อการตอบสนองตลอดเวลา ถ้าเขียนว่า ดี คนจะเฉย ๆ แต่พอใช้คำว่า สุดยอด คนจะตื่นเต้น!

และพอผ่านไปสักพัก คำว่าสุดยอด ก็อาจจะเบาไปแล้ว ต้องหา Wording ที่เร่าร้อนรุนแรงระดับ มาลิน สกาย มาใช้...อาจจะต้องขึ้นไปถึงคำว่า โอ้ มายก็อด ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน หรือ โอ้ จีซัส ไม่เคยพบ ไม่เคยเห็นมาก่อนในจักรวาล!

สิ่งที่น่าเป็นห่วงคืออะไร รู้ไหมครับ?

พอขึ้นปี 2017 เคยคิดไหมว่า พวกเราจะใช้คำว่าอะไร หากพบผลงานที่มันดีจริง ๆ เนื่องเพราะคำแบบนี้มันถูกใช้จนช้ำ (ที่สุดของที่สุด, ยอดเยี่ยมเหลือเกิน, ไม่เคยมีมาก่อน, ปรากฏการณ์โลก) หรือว่าเราอาจจะลองประดิดประดอยถ้อยคำใหม่ ๆ มาใช้ดู เช่น 5 อัลบั้มยอดเยี่ยมทะลุมดลูก!หรือ 7 วรรณกรรม ที่เยาวชนเสียตัวเร็ว ต้องดูก่อนทำแท้ง! อะไรแบบนี้...ดีมั้ย