‘ไม่มีเวลา’ คำนี้มักเป็นข้ออ้างสำหรับคนที่มีเวลาแต่ไม่อยากลงมือทำอะไรบางอย่าง เพราะความจริงเวลาเป็นสิ่งมีค่าและทุกคนมีเวลาเท่ากัน 24 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับว่าแต่ละคนนั้นจะใช้เวลาไปกับเรื่องไหน หากใครสนใจด้านช่วยเหลือสังคม ‘เพ็ญ – เพ็ญจุรี วีระธนาบุตร’ หนึ่งในผู้ก่อตั้งธนาคารจิตอาสา จะมาบอกเล่าเรื่องราวของการ ฝาก ถอน ความสุขในงานจิตอาสา

‘ธนาคารจิตอาสา’ องค์กรเพื่อสังคมที่ให้บริการรับฝากเวลาทำความดี สำหรับคนมีใจอาสาผ่านทางเว็บไซต์ www.jitarsabank.comสามารถเลือกงานอาสา ที่ตรงกับเวลาว่าง และความถนัดของตัวเอง เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยพัฒนาสังคม และสร้างความสุขง่าย ๆ ด้วยตัวของเราเอง ได้รับการสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)    

“จุดเริ่มต้นของโครงการคือจริง ๆ ทีมเราทั้งหมด 6 คน รู้จักกันมาตั้งนานแล้ว เป็นอาจารย์และลูกศิษย์ที่รู้จักกันมาก่อน เรียกว่าอยู่ในวงการที่ทำงานเรื่องของการพัฒนาจิตใจ พัฒนาจิตวิญญาณ ทำให้เราได้เปลี่ยนแปลงทัศนคติต่อตัวเอง ต่อชีวิต ต่อโลก ยิ่งทุกวันนี้เห็นคนถามหาความสุขมากขึ้นเรื่อย ๆ และมีคนเริ่มทำงานแบบนี้ เลยคิดว่างานอาสาก็เป็นอีกหนึ่งช่องทางเหมือนกันที่ตอบโจทย์สังคม คือสังคมก็มีพื้นที่แบบนี้เยอะ แต่คนแค่ไม่รู้ข่าวว่าใครทำอะไรบ้าง อยู่ตรงไหนบ้าง ซึ่งเรามองว่างานอาสามันเป็นงานที่เปิดพื้นที่ เปิดโอกาสให้คนได้มาลองมาลงมือทำ มาเจอประสบการณ์ มาเจอกลุ่มคนใหม่ ๆซึ่งสิ่งเหล่านี้มันทำให้คนได้ออกมาจากพื้นที่เดิม ๆ ได้เห็นอะไรมากขึ้น รู้จักโลกและตัวเองมากขึ้น

“เหมือนเราเป็นจุดเชื่อมโยงระหว่างองค์กรแบบ NGO กับอาสาสมัครคนทั่วไปที่เขาอยากจะหาโอกาสให้ตัวเองได้ลองทำอะไรดี ๆ แบบว่าอยากเข้าสังคมแต่จะช่วยอะไรได้บ้างล่ะ ธนาคารจิตอาสาก็จะมีให้เลือกเลยว่ามีองค์กรอะไรบ้าง ทำหน่วยงานอะไรบ้างซึ่งก็จะมีงานอาสาอยู่เป็นร้อย ๆ งาน แต่ละงานก็จะไม่เหมือนกัน เช่น งานเรื่องสิ่งแวดล้อม เด็กเยาวชน ดนตรี คุณครู ศาสนา อาสาสมัครก็จะเลือกเองว่าเขาชอบงานไหน มาช็อปปิ้ง เหมือนเดินตลาดค่ะ”

โครงการธนาคารจิตอาสามีภารกิจหลัก 3 ส่วน คือ ระบบฝากเวลา (Time Bank) เป็นระบบสนับสนุนการทำงานอาสาผ่านเว็บไซต์ โดยรวบรวมสถิติการใช้เวลา แถมยังมีระบบคัดเลือกและแนะนำงานอาสาให้ตรงกับความสนใจ ความถนัด หรือความสะดวก, การอบรมและความรู้ (Training and Knowledge) เป็นการจัดอบรมพัฒนาศักยภาพงานอาสาด้วยหลักสูตรความรู้ต่าง ๆ ที่หลากหลายสุดท้ายงานอาสาสัมพันธ์ (VRM-Volunteer RelationManagement) เป็นการสร้างความต่อเนื่องในการมีกิจกรรมความร่วมมือและสื่อสารระหว่างอาสาสมัครและองค์กรที่จัดกิจกรรม

“ธนาคารจิตอาสาเป็นธนาคารเวลา องค์กรอยากได้อาสาสมัคร คนก็อยากทำแต่ไม่มีเวลาเลยเหมือนกับว่าอยากให้อาสาสมัครลองแสดงความตั้งใจดูค่ะ เอาจริง ๆ เราไม่มีเวลาหรือเราไม่ได้ให้เวลากันแน่ ก็ลองมาเปิดบัญชีธนาคารกับเรา แล้วก็ตั้งตัวเลขไว้ว่าเราอยากให้เวลากับงานอาสากี่ชั่วโมง ได้ตั้งแต่ 1 ถึง 100 ชั่วโมงค่ะ เราไม่ได้จำกัดว่าฝากแล้วต้องใช้ให้หมดภายในวันไหน คือเป็นการตั้งเป้าหมายเอาไว้ พอเขามาดูงานอาสาในระบบ ก็สามารถสมัครผ่านระบบได้ คือการสมัครก็จะมีขั้นตอน มีรายละเอียดบอกอยู่ในเว็บไซต์ทุกอย่าง เมื่อถึงเวลาให้ไปทำงาน ระบบก็จะเตือนอาสาให้ยืนยันเวลาว่าใช้เวลาไปจริง ๆ หรือเปล่า พอใช้เวลาไปจริง เวลาที่ฝากไว้ก็จะถูกหักไปรวมกับสถิติรวมของสังคมทุกคนในระบบค่ะ”

ปัจจุบันมีเหล่าจิตอาสาเข้ามาฝากเวลาแล้วกว่าหนึ่งล้านเจ็ดแสนกว่าชั่วโมง ลงมือทำไปแล้วประมาณหนึ่งล้านชั่วโมง ทั้งหมดนี้คือตลอดระยะเวลาที่ธนาคารจิตอาสาดำเนินโครงการมาตลอด 3 ปี เนื่องจากเป็นลักษณะของเว็บไซต์ จึงเข้าถึงกลุ่มบุคคลได้หลากหลาย และกว้างขวาง ทำให้มีจิตอาสาทุกเพศทุกวัย ตั้งแต่อายุ 7 ขวบ ไปจนถึง 70 ปี

“มันมีหลายเคส อย่างนักศึกษาตอนแรกมาเก็บชั่วโมงอาสา พอถึงเวลาจริงเขากลับชอบบรรยากาศแบบนี้ หรือคนวัยเกษียณ พวกเขาจะมีเวลาเยอะมากเขาก็ได้มาเจอสังคมใหม่ ๆ เจอทักษะใหม่ เขาก็แฮปปี้ ตอนนี้เราจัดอบรมให้กับองค์กรที่เขาเปิดงานแต่ละงาน เราให้เขาได้เห็นมุมมองงานของเขาว่ามันสำคัญและช่วยเหลือสังคมอย่างไรบ้าง เพราะจริง ๆงานอาสาไม่ใช่เสร็จแล้วกลับบ้าน แต่ว่ามันทำให้คนที่เข้ามาเขาได้เรียนรู้อะไรบางอย่าง ถ่ายทอดให้อาสาได้เห็นว่าคุณค่าที่เขามาทำคืออะไร ซึ่งต้องใช้เวลาคุย ใช้การทำความเข้าใจระหว่างกัน เราค่อย ๆบ่มเพาะหลังบ้านกับองค์กรต่าง ๆ ค่ะ

“หัวใจหลักอีกอย่างหนึ่งของธนาคารจิตอาสา คือเรื่องของการฟัง เราจะจัดกิจกรรมเพื่อนอาสาทุกเดือน เปิดให้บุคคลทั่วไปได้เข้ามาเรียนรู้เรื่องของการฟัง เพราะว่าเป็นสิ่งที่จะช่วยให้คนได้เห็นตัวเองมากขึ้น หรือดูแลสัมพันธ์ระหว่างกันมากขึ้นเรามีหูอยู่แล้ว แต่เราตั้งใจฟังจริง ๆ หรือเปล่า เลยมีกระบวนการให้ฝึกฟัง ทั้งฟังเสียงตัวเอง และคนรอบข้างอย่างแท้จริง ให้เขารู้คุณค่าของการฟังว่ามีค่ามากแค่ไหน เพราะตอนนี้คนฟังน้อยลง ก้มหน้าเล่นมือถือกันมากขึ้น เลยเปิดพื้นที่ให้ทุกคนเข้ามาเรียนรู้เรื่องการฟังค่ะ”

เป้าหมายระยะไกลธนาคารจิตอาสาตั้งใจว่าอยากให้โครงการนี้เป็นของสังคมโดยรวม ไม่ต้องมีคนมาดูแลประจำ แต่ช่วยกันทำงาน ช่วยดูแลให้สามารถอยู่ได้ด้วยตัวเองอย่างยั่งยืน ถือว่าเป็นการค้นหาความสุขที่แท้จริงได้ง่าย ๆ โดยไม่ต้องใช้เงิน ด้วยการเป็นทั้งผู้ให้และผู้รับ เพียงเริ่มต้นจากงานอาสาง่าย ๆ ในเรื่องที่เราสามารถทำได้ เพราะสังคมยังต้องการมือจากทุกคน มาร่วมแรงแก้ปัญหา และสร้างสรรค์คุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น 

Know Them 

•    ดร.สรยุทธ รัตนพจนารถ และคุณธีระพลเต็มอุดม เป็นอาจารย์ผู้ร่วมก่อตั้งธนาคารจิตอาสาพร้อมกับทีมงานทั้ง 6 คน ร่วมกันดำเนินโครงการ 
•    องค์กรอาสาในระบบมีประมาณ 60 องค์กร งานอาสาของแต่ละองค์กรจะเปิดเพียงเดือนละครั้ง สับเปลี่ยนหมุนเวียนกันไป
•    กิจกรรมทุกอย่างไม่มีค่าใช้จ่ายใด ๆ ยกเว้นบางงานอาสาที่ต้องเดินทางไปต่างจังหวัด
•    ติดตามต่อได้ที่ www.jitarsabank.com หรือ www.facebook.com/JitArsaBank