วันตรุษจีน หรือ เทศกาลตรุษจีน เป็นวันสำคัญของชาวจีนที่มีมาอย่างยาวนานกว่า 4,000 ปี ชาวจีนจัดขึ้นเพื่อฉลองฤดูใบไม้พลิ ซึ่งช่วงเวลาก่อนหน้านี้เป็นฤดูหนาวมีหิมะปกคลุมทำให้ไม่สามารถทำการเกษตรได้ ชาวจีนจึงกำหนดให้วันแรกของฤดูใบไม้พลิเปรียบเสมือนการเริ่มต้นเป็นวันขึ้นปีใหม่และเรียกว่า “วันตรุษจีน” ซึ่งต่อมากลายเป็นเทศกาลที่นิยมเฉลิมฉลองกันในหลายประเทศ โดยเฉพาะประเทศที่มีชาวจีนอาศัยอยู่จำนวนมาก ได้แก่ จีน ไต้หวัน มาเก๊า สิงค์โปร ฮ่องกง มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย และ ไทย

วิธีกำหนดวันตรุษจีนจะนับตามประเพณีดั้งเดิม จะเริ่มตั้งแต่วันที่ 23 เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติของจีน ไปจนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือนอ้าย โดยชาวจีนเรียกว่า “ชุนเจี๋ย” หรือ “ชุงเจ๋” (ตัวย่อ 春 节 หรือตัวเต็ม 春節) นอกจากนี้ยังมีการเรียกอีกหลายชื่อ ส่วนคนไทยเราเรียกว่า “ตรุษจีน” มีความหมายว่าเทศกาลเนื่องในการสิ้นปีซึ่งกำหนดตามจันทรคติ ตรงกับวันแรม 15 ค่ำ เดือน 4 ปัจจุบันคำว่า  ตรุษ อาจใช้ในความหมายว่า เทศกาล หรือช่วงเวลาที่กำหนดไว้เพื่อการรื่นเริงตามประเพณี เช่น ตรุษจีนเป็นเทศกาลฉลองวันขึ้นปีใหม่ของจีน

สำหรับเทศกาลตรุษจีนในประเทศไทยนั้น คนจีนหรือคนไทยเชื้อสายจีนต่างมีธรรมเนียมปฏิบัติสำคัญอยู่ 3 วันทียึดถือกันมาช้านาน คือ วันจ่าย วันไหว้ และวันเที่ยว นิยมสักการะเทพเจ้าและบรรพบุรุษ เพื่อขอบคุณสิ่งศักดิ์สิทธิ์และผู้คุ้มครองบ้านเรือนที่มาปกปักดูแลให้เจ้าบ้านอยู่อย่างร่มเย็นเป็นสุข นอกจากนี้ยังเป็นการขอพรเพื่อให้ มีกิน มีใช้  ร่ำรวย มั่งคั่ง ตลอดปี

วันจ่าย คือวันก่อนสิ้นปีที่จะจับจ่ายซื้อของไหว้ เนื้อสัตว์ ผลไม้ ขนมต่างๆ เพื่อเตรียมสำหรับพิธีไหว้เจ้าและบรรพบุรุษ ซึ่งปีนี้จะตรงกับวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2567

วันไหว้ ช่วงเช้ามืดจะไหว้เทพเจ้าด้วยเนื้อสัตว์ 3 อย่าง ได้แก่ หมู เป็ด ไก่ หรืออาจเพิ่ม ปลา และหมึก เป็น 5 อย่าง ตามด้วยอาหารและผลไม้ ช่วงสายไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วด้วยอาหารคาวหวาน พร้อมเผากระดาษเงิน เสื้อผ้ากระดาษเพื่ออุทิศให้ผู้ล่วงลับ และสุดท้ายในช่วงบ่ายไหว้ญาติพี่น้องที่เสียชีวิตไปแล้วด้วย ขนมเข่ง ขนมเทียน และกระดาษเงินกระดาษทอง พร้อมทั้งจุดประทัดเพื่อขับไล่สิ่งไม่ดี และเพื่อความสิริมงคล ซึ่งปีนี้จะตรงกับวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2567

วันเที่ยว คือวันขึ้นปีใหม่ เป็นวันสิริมงคลชาวจีนนิยมใส่เสื้อผ้าสีสันสดใส โดยเฉพาะสีแดง ไปเที่ยวพักผ่อน เดินทางไปไหว้และขอพรจากญาติผู้ใหญ่ ซึ่งปีนี้จะตรงกับวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2567

นอกจากนี้ ตรุษจีนยังมีธรรมเนียมปฏิบัติอย่างการให้ ซองแดง หรือ อั่งเปา เป็นการมอบความสุขพร้อมคำอวยพรในวันตรุษจีน โดยผู้ใหญ่จะเป็นผู้มอบอั่งเปาให้กับเด็กที่ยังไม่ได้ทำงาน โดยอั่งเปาเป็นภาษาจีน “อั่ง” แปลว่า สีแดง “เปา” แปลว่า ซอง เมื่อรวมกันจึงหมายความว่าซองใส่เงินสีแดง

ทำไมวันตรุษจีนต้องเป็นสีแดง? เพราะคนจีนมีความเชื่อว่าสีแดงเป็นสีมงคลช่วยขับไล่สิ่งไม่ดี ความหมายของสีแดงคือ ความสุข ความโชคดี และมั่งมี ไม่เพียงแต่วันตรุษจีน คนจีนยังนิยมใส่สีแดงในงานมงคลต่างๆ เช่น งานแต่ง วันสำคัญต่างๆ อีกด้วย